Vermaert konstschilderesse. Zo werd de 17e eeuwse Maria van Oosterwijck, geboren op 27 augustus 1630 in Nootdorp, aangeduid. Dat is niet ten onrechte, want hoewel haar naam niet bij iedereen bekend is, is haar werk in vele musea ter wereld te vinden. Het gaat vooral om pronkstillevens, bloemstillevens en zogenaamde vanitas-schilderijen, waarmee de ijdelheid, tijdelijkheid en zinloosheid van het aardse wordt gevisualiseerd.
De Nootdorpse historicus Noud Janssen, schrijver van het boek Nootdorps Verleden, heeft heel wat informatie over de kunstenares verzameld en bij elkaar gebracht op de website Maria van Oosterwijck.
Op deze website beschrijft Janssen dat Maria in haar schilderijen aansloot bij de algemene opvattingen over stillevens, die in de tweede helft van de 17e eeuw leefden. Het licht komt altijd van links en de sterkste belichting krijgt de middenpartij van het boeket. Haar schilderijen zijn nooit overladen, wel levendig en sierlijk gearrangeerd. Zij laten een smaakvolle kleurencombinatie zien tegen een donkere achtergrond.
“Een van de kenmerken van haar schilderijen is haar voorliefde voor de roze provenceroos, die op nagenoeg elk schilderij op een prominente plek te zien is”, schrijft Janssen. “De zonnebloem zien we in haar vroegere werken vaak bovenin zonder dat deze het schilderij domineert. Een ander veel voorkomend kenmerk van de schilderijen van Maria is de vlinder, waarmee zij telkens op een subtiele wijze haar beschouwing op leven, dood en wederopstanding symboliseert.”
Van Oosterwijck signeerde niet al haar schilderijen. Daardoor moet de toewijzing van werk aan de schilderes door middel van het vergelijken van stijl en materiaalgebruik plaatsvinden. Daardoor is er zo nu en dan onzekerheid over de vraag of een schilderij van haar hand is of wellicht in het atelier afgemaakt door anderen. Janssen schrijft: “De meester kon de compositie neerzetten, die anderen vervolgens uitwerkten of afmaakten. De productie van meerdere schilderijen in een atelier kon gelijktijdig plaatsvinden, waarbij de samenwerkende schilders elkaar beïnvloedden.”
Zo nu en dan wordt toch nieuw werk van haar ontdekt. Zo werd in 2021 een tot dan toe onbekend bloemstilleven, het op een na grootste werk van haar hand, geveild. Dat was tot dan toe in particulier bezit geweest.
Lezing en concert
Op zaterdag 22 april vertelt Janssen over de 17e eeuwse Nootdorpse tijdens een orgelconcert rondom de tijd en het leven van Maria van Oosterwijck. Organiste Petra Veenswijk, verbonden aan de Maria van Jessekerk in Delft, bespeelt dan het vorig jaar gerestaureerde orgel van de Dorpskerk in Nootdorp. Noud Janssen vertoont via een beamer verschillende schilderijen van de kunstschilderes en vertelt over haar leven en werken.
Het begint om 15 uur. De toegang is gratis. Vanwege het beperkte aantal plaatsen in de kerk is aanmelden vooraf nodig. Dat kan per e-mail via henk@rolvink.info.
