Foto’s van bewaard gebleven monumenten, brieven van Hindostanen in India die communiceren met hun verwanten in Suriname, traditionele kleding, koperen bekers en andere voorwerpen en foto’s van nazaten van mensen die op Nederlandse plantages in Suriname onder barre omstandigheden te werk waren gesteld: al die zaken zijn te zien op een indrukwekkende expositie over het slavernijverleden en Hindostaanse contractarbeid in Suriname. Die is tot en met 3 juli te zien in de Pijnackerse vestiging van Bibliotheek Oostland.
De expositie past in het landelijke herdenkingsjaar over het slavernijverleden van 1 juli 2023 tot dezelfde datum volgend jaar. Op allerlei plekken in het land zijn er in die periode evenementen en activiteiten die in het teken staan van de slavernij en de afschaffing daarvan. De gemeenteraadsleden Kavita Hira (Progressief PN) en Geeta Bholanath (D66) vonden dat er ook in Pijnacker-Nootdorp aandacht voor zou moeten zijn en namen het initiatief voor de tentoonstelling.
Geeta: “Het idee was van Kativa en ik haakte daar graag bij aan. We hebben enkele maanden geleden samen overlegd hoe we dat zouden aanpakken en wie we vanuit ons netwerk erbij zouden betrekken. Ook zijn we via stichtingen met een Surinaamse achtergrond op zoek gegaan naar materiaal dat een beeld kan geven van het slavernijverleden in Suriname.”
Een van die stichtingen is het Sarnámihuis, een online community over de Hindostaanse identiteit, geschiedenis en cultuur. Deze organisatie doet onder meer onderzoek na de zogenaamde Calcutta-brieven; brieven van en over families in India en Suriname, die een aangrijpend beeld geven van het dagelijks leven van Hindostanen in Suriname. Reproducties van enkele van deze brieven zijn op de expositie in Buurt & Zo te zien.
Geeta Bholanath: “Een deel van de tentoonstelling is gewijd aan deze Hindostaanse immigratie: mensen uit India die na de afschaffing van de slavernij in Suriname daar gingen werken als contractarbeiders. Het eerste schip met Hindostanen kwam op 5 juni 1873 in Suriname aan, dus precies 150 jaar geleden. De officiële afschaffing van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen was tien jaar eerder, maar de praktijk ging nog tien jaar door en stopte dus eigenlijk pas in datzelfde jaar 1873.”
Over het Nederlandse slavernijverleden is bij veel mensen al weinig bekend, en dat geldt nog in meerdere mate over de Hindostaanse immigratie naar Suriname, die in feite neerkwam op het ronselen van arbeidskrachten in India. De Calcutta-brieven geven daar een goed beeld van. Geeta: “De brieven die Hindostanen aan hun verwanten in India laten duidelijk zien dat ook dat een pijnlijke geschiedenis is geweest. Familieleden werden gescheiden van elkaar, de achterblijvers wisten vaak niet eens waar hun verwanten heen waren gevoerd. Uit de brieven spreken de emoties van mensen die nooit een stem hebben laten horen.”
Bij het uitzoeken van het al materiaal en de voorbereidingen voor de expositie is Geeta, die zelf een Hindostaanse achtergrond heeft, ook veel te weten gekomen wat ze over haar eigen voorgeschiedenis helemaal niet wist. “Ik ben blij dat ik hierdoor veel leer, dat ik mijn persoonlijke kennis over die periode heb kunnen vergroten.”
De expositie in de bibliotheek is precies daarvoor bedoeld: om inwoners van Pijnacker-Nootdorp meer te laten weten over deze periode. “We willen dat stukje van onze geschiedenis belichten, mensen er meer bewust van laten worden. Ook is het belangrijk om een dialoog over die periode te voeren en om te zoeken naar verbinding in de samenleving.”
Er zijn ideeën om in de komende maanden, zo lang de expositie te zien is, mensen uit te nodigen om lezingen te geven over het slavernijverleden en de Hindostaanse contractarbeid. Ook zou het fijn zijn om jongeren en misschien ook scholieren bij het onderwerp te kunnen betrekken. De boekentafel die door de bibliotheek is ingericht kan daar zeker bij helpen. Zelfs voor jonge kinderen is er informatie die hen kan aanspreken, in de vorm van het prentenboek ‘Hanna vertelt over de slavernij en de Hindostaanse migratie’. Dat ligt er op dit moment nog niet, maar de bibliotheek heeft het al besteld.
Kavita en Geeta hebben niet alleen gewerkt aan de opzet van de expositie. Ze kregen veel steun en advies van de Nootdorpers Eric Kastelein, historicus en schrijver van het boek ‘Oog in oog met Paramaribo’ en Dayant Ramkalup, nazaat van contractarbeiders van wie er ook foto’s op de expositie te zien zijn. Veel materiaal dat op de tentoonstelling te zien is komt uit de privéverzameling van Kastelein. Geeta: “Voor mij en ook voor Kavita is de betrokkenheid van inwoners belangrijk en wij zijn dan ook ontzettend blij met de samenwerking met Eric en Dayant.”
De tentoonstelling is tot en met 3 juli tijdens de normale openingstijden in de bibliotheek aan de Julianalaan 47 in Pijnacker te zien.